DAV Class 5 Hindi Chapter 10 Bhasha Abhyas Solutions – ये बात समझ में आई नहीं

Students often rely on DAV Class 5 Hindi Bhasha Abhyas Solution and DAV Class 5 Hindi Chapter 10 Bhasha Abhyas – ये बात समझ में आई नहीं to enhance their writing and critical thinking abilities.

DAV Class 5 Hindi Bhasha Abhyas Solution Chapter 10 ये बात समझ में आई नहीं

प्रश्न 1.
कविता ‘ये बात समझ में आई नहीं……’ को पढ़ने के बाद आपके मन में भी कुछ और बातें होगीं, उन्हीं उलझनों की कविता बनाकर लिखिए
उत्तर:
ये बात समझ में आई नहीं और मम्मी ने समझाई नहीं बस इक रविवार को छुट्टी है करते छः दिन क्यों काम सभी ये बात समझ में आई नहीं। गरमी वर्षा और सरदी से रहते हैं यहाँ परेशान सभी है वसंत से क्या बैर भला रख लेते उसे क्यों पकड़ नहीं ये बात समझ में आई नहीं। कौआ काला कोयल काली पर दोनों में अंतर भारी क्यों गला एक का कर्कश है उसने मिठास क्यूँ पाई नहीं ये बात समझ में आई नहीं।

DAV Class 5 Hindi Chapter 9 Bhasha Abhyas Solutions – अजंता की सैर

Students often rely on DAV Class 5 Hindi Bhasha Abhyas Solution and DAV Class 5 Hindi Chapter 9 Bhasha Abhyas – अजंता की सैर to enhance their writing and critical thinking abilities.

DAV Class 5 Hindi Bhasha Abhyas Solution Chapter 9 अजंता की सैर

प्रश्न 1.
पाठ ‘अजंता की सैर’ में आए कोई छह सर्वनाम शब्द छाँटकर लिखिए-
(क) ______
(ग) ______
(ख) ______
(घ) ______
(ङ) ______
(च) ______
उत्तर:
(क) तुम्हारा
(ख) मैं
(ग) हम
(घ) अपनी
(ङ) वह
(च) तुम

अब इनमें से किन्हीं तीन सर्वनाम शब्दों का वाक्यों में प्रयोग कीजिए-
(क) ______
(ख) ______
(ग) ______
उत्तर:
(क) तुम्हारा – तुम्हारा प्राप्तांक देखकर बहुत खुशी हुई।
(ख) मैं-मैं सपरिवार मामा के घर गई थी।
(ग) तुम तुम देर रात तक बाज़ार में क्या कर रहे थे?

DAV Class 5 Hindi Chapter 9 Bhasha Abhyas Sagar Solutions - अजंता की सैर

प्रश्न 2.
दिए गए वाक्यों को ध्यानपूर्वक पढ़िए-
• मामीजी हमें देखकर बहुत खुश हुई।
• शहरों में धनी व्यापारी रहते थे।
• वे लोग लंबी और पतली आँख को सुंदर मानते थे।
• वहाँ के शहर, कस्बों की इमारतों की दीवारें आमतौर पर सपाट और कोरी होती है। ऊपर दिए गए वाक्यों में से मोटे काले शब्दों को छाँटकर लिखिए और ‘बताइए ये किसकी विशेषता बता रहे हैं-
DAV Class 5 Hindi Chapter 9 Bhasha Abhyas Sagar Solutions - अजंता की सैर 1
उत्तर:

(क) खुश मामीजी
(ख) धनी व्यापारी
(ग) लंबी आँख
(घ) पतली आँख
(ङ) सुन्दर आँख
(च) सपाट दीवार
(छ) कोरी दीवार

प्रश्न 3.
नीचे दिए गए चित्रों के आधार पर विशेषण और विशेष्य लिखिए- (चित्रों के लिए पेज 31 देखें ।)
उत्तर:
(क) विशेषण = हरा
विशेष्य = पेड़

(ख) विशेषण = मोटा
विशेष्य = आदमी

(ग) विशेषण = लाल
विशेष्य = गुलाब

(घ) विशेषण = गरम
विशेष्य = चाय

DAV Class 5 Hindi Chapter 9 Bhasha Abhyas Sagar Solutions - अजंता की सैर

प्रश्न 5.
नीचे दिए गए विशेषणों के लिए तीन-तीन विशेष्य लिखिए- चित्रों के लिए पेज  देखें।
(क) रंग-बिरंगा = _____ _____
(ख) साफ़ = _____ _____
(ग) पका = _____ _____
(घ) गीला = _____ _____
(ङ) रोचक = _____ _____
(च) बड़ा = _____ _____
उत्तर:
(क) तितली = फूल, चित्र
(ख) कपड़ा = घर, बर्त्तन
(ग) फल = भोजन, अन्न
(घ) जमीन = कपड़ा, मिट्टी
(ङ) कहानियाँ = बातें, प्रसंग
(च) महल = दरवाज़ा, खिड़की

प्रश्न 6.
नीचे दिए गए शब्दों पर सही जगह बिंदु (∸) या चंद्रबिंदु ( ँ) लगाकर उन्हें दोबारा लिखिए-
(क) अजता = _______
(ख) टाग = _______
(ग) आकृतिया = _______
(घ) दिखाए = _______
उत्तर:
(क) अजता = अजंता
(ख) टाग = आकृतियाँ
(ग) आकृतिया = टाँग
(घ) दिखाए = दिखाएँ

प्रश्न 7.
नीचे दिए गए वाक्यों को सही कारक चिह्न लगाकर पूरा कीजिए-
के लिए, की, में, ने की
(क) अजंता _______ गुफाएँ सुंदर है।
(ख) बच्चों _______ मामाजी के घर में खूब मज़े किए।
(ग) माँ _______ रोहित _______बुलाया।
(घ) रोहित दीदी _______ चाय लाया।
(ङ) गुफाओं _______ घुप्प अँधेरा था।
उत्तर:
(क) अजंता की गुफाएँ सुंदर है।
(ख) बच्चों ने मामाजी के घर में खूब मज़े किए।
(ग) माँ ने रोहित को बुलाया।
(घ) रोहित दीदी में चाय लाया।
(ङ) गुफाओं के घुप्प अँधेरा था।

DAV Class 5 Hindi Chapter 9 Bhasha Abhyas Sagar Solutions - अजंता की सैर

प्रश्न 8.
नीचे दिए गए शब्दों में उचित प्रत्यय व उपसर्ग लगाकर नया शब्द लिखिए- अप, कारी, कार, इत वि
(क) चित्र + _____ = _____
(ख) _____+ _____ = _____
(ग) चित्र + _____ = _____
(घ) कला + _____ = _____
(ङ) _____ + यश = _____
उत्तर:
(क) चित्र + इत
(ख) वि + जय
(ग) चित्र + कारी
(घ) कला + कार
(ङ) अप + यश

प्रश्न 9.
नीचे दिए गए शब्दों के उचित वचन वाले रूपों से वाक्यों को पूरा कीजिए-
मूर्ति, पेड़, बच्चा,
(क) चिड़ियों ने आम के _____ बनाया।
(ख) गुफाओं में सुंदर _____ थीं।
(ग) प्रदर्शनी में ढेर सारी _____ थीं।
(घ) हमें _____ को नहीं काटना चाहिए।
(ङ) उसने अपने _____ की प्रदर्शनी लगाई।
(च) मेले में _____ ने जलेबी खाई।
उत्तर:
(क) चिड़ियों ने आम के पेड़ बनाया।
(ख) गुफाओं में सुंदर चित्र थीं।
(ग) प्रदर्शनी में ढेर सारी मूर्तियाँ थीं।
(घ) हमें पेड़ों को नहीं काटना चाहिए।
(ङ) उसने अपने चित्रों की प्रदर्शनी लगाई।
(च) मेले में बच्चों ने जलेबी खाई।

प्रश्न 10.
अपनी किसी रोचक यात्रा के बारे में बताते हुए नानाजी को पत्र लिखिए-
उत्तर:
दिल्ली
दिनांक 02-05-20XX
पूज्यनीय नानीजी

सादर चरण स्पर्श।
मैं यहाँ ठीक हूँ। आशा करता हूँ कि आप भी पूरे परिवार के साथ सकुशल होंगे। नानाजी आज मैं अपनी रोचक यात्रा के बारे में बताने के लिए पत्र लिख रहा हूँ। गत वर्ष मैं अपने मित्रों के साथ मेला गया। हम लोग नाव से यात्रा करने के लिए घंटों नदी किनारे खड़े होकर ठंडी-ठंडी हवाओं का आनंद ले रहे थे। तभी नाव आयी और हमलोग नाव पर बैठ गए। नाव धीरे-धीरे चल रही थी। चारों ओर के दृश्यों को देखकर हम लोग काफी खुश थे। लहरें मानो गीत गा रही हों। एक घंटे बाद हम लोग किनारे पहुँचे। वहाँ से मेला काफी दूर था। हम लोग आपस में हँसते एवं बातें करते मेला पहुँचे। यह यात्रा मेरी जिंदगी की सबसे रोचक यात्रा थी। घर के सभी बड़ों को प्रणाम एवं छोटी को प्यार।

आपका प्यारा नाती
विभोर

DAV Class 5 Hindi Chapter 8 Bhasha Abhyas Solutions – टपके का डर

Students often rely on DAV Class 5 Hindi Bhasha Abhyas Solution and DAV Class 5 Hindi Chapter 8 Bhasha Abhyas – टपके का डर to enhance their writing and critical thinking abilities.

DAV Class 5 Hindi Bhasha Abhyas Solution Chapter 8 टपके का डर

प्रश्न 1.
पाठ ‘टपके का डर’ में से ‘कर्ता कारक’ के तीन उदाहरण छाँटकर लिखिए-
(क) दादी ने पोते को उस ओर सुला दिया जहाँ पानी नहीं टपक रहा था।
(ख) ______
(ग) ______
(घ) ______
उत्तर:
(क) दादी ने पोते को उस ओर सुला दिया जहाँ पानी नहीं टपक रहा था।
(ख) बुढ़िया की बात शेर ने सुनी।
(ग) कुम्हार ने आव देखा न ताव, धड़- धड़ाता घर में घुस गया।
(घ) पंडित जी ने ऐसा ही कुछ इशारा किया था।

प्रश्न 2.
नीच दिए गए वाक्यों को बोल-बोलकर पढ़िए-
• किसी गाँव में एक बुढ़िया रहती थी।
• आपको डर नहीं लगता?
• “नहीं भैया, मेरे यहाँ नहीं है।” रामू ने कह।
• घर में छोटे-बड़े कई सदस्य थे।
उत्तर:
छात्र / छात्राएँ स्वयं करें।

प्रश्न 3.
हिंदी में जिन विराम चिह्नों का प्रयोग किया जाता है, उनमें से कुछ इस प्रकार हैं-
DAV Class 5 Hindi Chapter 8 Bhasha Abhyas Sagar Solutions - टपके का डर 1
उत्तर:
छात्र / छात्राएँ स्वयं करें।

DAV Class 5 Hindi Chapter 8 Bhasha Abhyas Sagar Solutions - टपके का डर

प्रश्न 4.
नीचे दिए गए वाक्यों में सही विराम-चिह्न लगाइए।
(क) तुम कहाँ जा रहे हो
(ख) मुझे पसीना आ रहा है
(ग) ताईजी बोली आलू तो एकदम मीठे हैं।
(घ) हाय! अब क्या होगा
उत्तर:
(क) तुम कहाँ जा रहे हो?
(ख) मुझे पसीना आ रहा है।
(ग) ताईजी बोली, “आलू तो एकदम मीठे हैं।”
(घ) हाय! अब क्या होगा?

प्रश्न 5.
नीचे दिए गए वाक्यों में मोटे काले शब्दों के विलोम शब्दों से रिक्त स्थान भरिए-
(क) सूरज निकलते ही _______ छँट गया और प्रकाश फैल गया।
(ख) भगवान के लिए _______ और रंक एक समान हैं।
(ग) प्यार से दुश्मन भी _______ बन जाते हैं।
(घ) परेशान होने पर आसान काम भी _______ लगता है।
उत्तर:
(क) सूरज निकलते ही अंधकार छँट गया और प्रकाश फैल गया।
(ख) भगवान के लिए राजा और रंक एक समान हैं।
(ग) प्यार से दुश्मन भी दोस्त बन जाते हैं।
(घ) परेशान होने पर आसान काम भी कठिन लगता है।

प्रश्न 6.
नीचे दिए गए शब्दों के दो-दो पर्यायवाची शब्द छाँटकर लिखिए-
बरसात, पुष्प, तम, गगन, सुमन, अंबर, अंधकार, बारिश
(क) अँधेरा = ____, ____
(ख) आकाश = ____, ____
(ग) वर्षा = ____, ____
(घ) फूल = ____, ____
उत्तर:
(क) अँधेरा = तम, अंधकार
(ख) आकाश = गगन, अंबर
(ग) वर्षा = बारिश, बरसात
(घ) फूल = पुष्प, सुमन

DAV Class 5 Hindi Chapter 8 Bhasha Abhyas Sagar Solutions - टपके का डर

प्रश्न 7.
नीचे दिए गए वाक्यांशों के लिए एक शब्द छाँटकर लिखिए-
निर्भय, बहुमूल्य, अकथनीय, साप्ताहिक, आस्तिक
(क) जो ईश्वर में विश्वास रखता हो = ______
(ख) जिसका मूल्य बहुत अधिक हो = ______
(ग) जिसे कहा न जा सके = ______
(घ) सप्ताह में एक बार होने वाला = ______
(ङ) जिसको भय न हो = ______
उत्तर:
(क) जो ईश्वर में विश्वास रखता हो = आस्तिक
(ख) जिसका मूल्य बहुत अधिक हो = बहुमूल्य
(ग) जिसे कहा न जा सके = अकथनीय
(घ) सप्ताह में एक बार होने वाला = साप्ताहिक
(ङ) जिसको भय न हो = निर्भय

प्रश्न 8.
निम्नलिखित जातिवाचक संज्ञाओं के व्यक्तिवाचक रूप लिखिए-
DAV Class 5 Hindi Chapter 8 Bhasha Abhyas Sagar Solutions - 2
उत्तर:
DAV Class 5 Hindi Chapter 8 Bhasha Abhyas Sagar Solutions - टपके का डर4

प्रश्न 9.
निम्नलिखित शब्दों के लिए दो-दो विशेषण लिखिए-
(क) शेर = ____, ____
(ख) झोंपड़ी = ____, ____
(ग) जंगल = ____, ____
(घ) कुम्हार = ____, ____
(ङ) पुत्र = ____, ____
उत्तर:
(क) शेर = बलवान, डरावना
(ख) झोंपड़ी = टूटी, पुरानी
(ग) जंगल = घना, बड़ा
(घ) कुम्हार = मेहनती, ईमानदार
(ङ) पुत्र = योग्य, अच्छा

DAV Class 5 Hindi Chapter 8 Bhasha Abhyas Sagar Solutions - टपके का डर

प्रश्न 10.
नीचे दी गई शब्द सीढ़ियों को चित्रों की सहायता से पूरा कीजिए- (चित्रों के लिए पेज 28 देखें।)
DAV Class 5 Hindi Chapter 8 Bhasha Abhyas Sagar Solutions - टपके का डर
उत्तर:
DAV Class 5 Hindi Chapter 8 Bhasha Abhyas Sagar Solutions - टपके का डर3

प्रश्न 11.
दिए गए दृश्य के आधार पर अनुच्छेद लिखिए (चित्र के लिए पेज 29 देखें।)
उत्तर:
यह दृश्य वर्षा ऋतु की है। यह ऋतु ग्रीष्म ऋतु के बाद आती है। तपती धूप और गर्मी के बाद बारिश आने पर किसान खुश हैं। पेड़-पौधों में हरियाली आ गई है। ठण्डी ठण्डी हवा चल रही है। बच्चे बारिश का आनंद उठा रहे हैं। वर्षा को देखकर मेढ़क टर्र-टर्र कर रहा है तथा इधर-उधर उछल रहा है। मोर खुशी से अपना पंख फैलाकर नाच रहा है जो देखने में बड़ा ही सुंदर लग रहा है। चारों ओर पानी ही पानी दिखाई दे रहा है। बच्चे कागज़ की नाव बनाकर पानी में तैरा रहे हैं।

DAV Class 4 Hindi Chapter 1 Question Answer – फैलती चप्पलें

Detailed explanations in DAV Class 4 Hindi Book Solutions and DAV Class 4 Hindi Chapter 1 Question Answer – फैलती चप्पलें offer clarity on challenging language concepts.

DAV Class 4 Hindi Chapter 1 Question Answer – फैलती चप्पलें

DAV Class 4 Hindi Ch 1 Question Answer – फैलती चप्पलें

कहानी में से 

प्रश्न 1.
दादी माँ ने सुप्पंदी को क्या लाने के लिए कहा?
उत्तर :
दादी माँ ने सुप्पंदी को एक जोड़ी प्लास्टिक की नई चप्पलें लोने को कहा।

प्रश्न 2.
दादी माँ ने चप्पलों को बदलवाने के लिए क्यों कहा?
उत्तर :
चप्पलें दादी माँ के नाप से छोटी थीं, इसलिए दादी माँ ने उन्हें बदलवाने के लिए कहा।

DAV Class 4 Hindi Chapter 1 Question Answer - फैलती चप्पलें

प्रश्न 3.
सुप्पंदी के मन में ऐसा विचार क्यों आया कि छोटी चप्पलों को गरम करने पर वे बड़ी हो जाएँगी?
उत्तर :
सुप्पंदी को पता था कि गरम करने से चीज़ें फैलकर बड़ी हो जाती हैं। इसलिए उसके मन में ऐसा विचार आया कि दादी की चप्पलें भी गरम करने पर बड़ी हो जाएँगी।

बातचीत के लिए

प्रश्न 1.
जूतों की दुकान पर जाते हुए सुप्पंदी ने क्या बात सीखी?
उत्तर :
जूतों की दुकान पर जाते हुए सुप्पंदी ने यह बात सीखी कि गरमी से चीज़ें फैल जाती हैं और बड़ी भी हो जाती हैं।

प्रश्न 2.
दादी माँ ने सुप्पदी को कितने पैसे दिए होंगे?
उत्तर :
दादी माँ ने सुप्पंदी को पाँच रुपये दिए होंगे।

प्रश्न 3.
अगर चप्पलें चमड़े की होतीं तो क्या होता?
उत्तर :
अगर चप्पलें चमड़े की होतीं तब भी तवे पर जलकर गायब हो जातीं।

प्रश्न 4.
किसी ऐसी घटना का वर्णन कीजिए जब आप अपने दादा-दादी के लिए कुछ लाए हों और उन्होंने आपकी बहुत प्रशंसा की हो।
उत्तर :
छात्र/छात्राएँ स्वयं करें।

DAV Class 4 Hindi Chapter 1 Question Answer - फैलती चप्पलें

ज़रा सोचिए

नीचे दी गई चीज़ों में से जो चीज़ें गरम होने पर अपना आकार बदल सकती हैं, उन पर सही (✓) का निशान लगाइए-

DAV Class 4 Hindi Chapter 1 Question Answer - फैलती चप्पलें 1
उत्तर :
(क) रेशमी साड़ी
(ख) प्लास्टिक की तार
(ग) मक्खन
(घ) पत्थर
(ङ) आइसक्रीम
(च) लोहे का बक्सा

भाषा की बात 

1. ‘दुकान’ शब्द में एक शब्द छिपा है’कान’। बताइए, इनमें कौन-से शब्द छिपे हैं-

DAV Class 4 Hindi Chapter 1 Question Answer - फैलती चप्पलें 2
उत्तर :
DAV Class 4 Hindi Chapter 1 Question Answer - फैलती चप्पलें 5

2. शब्द लड़ी बनाइए

DAV Class 4 Hindi Chapter 1 Question Answer - फैलती चप्पलें 3

उत्तर :
DAV Class 4 Hindi Chapter 1 Question Answer - फैलती चप्पलें 6

3. नीचे दिए गए शब्दों में से संज्ञा शब्दों पर घेरा लगाइए-

DAV Class 4 Hindi Chapter 1 Question Answer - फैलती चप्पलें 4

उत्तर :
DAV Class 4 Hindi Chapter 1 Question Answer - फैलती चप्पलें 7

जीवन मूल्य

1. “दादी माँ, ये लीजिए आपकी प्लास्टिक की नई चप्पलें।”

सुप्पंदी अपनी दादी के लिए नई चप्पलें लाया, क्यों?
उत्तर :
क्योंकि दादी ने अपने लिए एक जोड़ी प्लास्टिक की नई चप्पलें लाने के लिए सुप्पंदी से कहा था।

DAV Class 4 Hindi Chapter 1 Question Answer - फैलती चप्पलें

आप अपने दादा-दादी की मद्द किस प्रकार करते हैं?
उत्तर :
मेरे दादा-दादी मुझसे जो कुछ लाने को कहते हैं, उसे मैं लाता हूँ, उनकी हर बात मानता हूँ।

2. “जीता रह, सुप्पंदी।”

दादी के इस कथन में उनकी कौन-सी भावना छिपी है?
उत्तर :
प्रेम और सहानुभूति की भावना।

इस संवाद के आधार पर क्या आप कह सकते हैं-कर भला तो हो भला।
उत्तर :
हाँ, इस संवाद के आधार पर मैं कह सकता हूँ कि कर भला तो हो भला।

कुछ करने के लिए

अपनी दादी माँ के लिए काग़ज़ का एक सुंदर बैग बनाइए।
उत्तर:
छात्र/छात्राएँ स्वयं करें।

DAV Class 4 Hindi Ch 1 Solutions – फैलती चप्पलें

बहुविकल्पीय प्रश्न :

प्रश्न 1.
सुप्पंदी की दादी ने कितनी जोड़ी चप्पलें लाने को कहा?
(क) एक
(ख) दो
(ग) तीन
(घ) चार
उत्तर :
(क) एक

DAV Class 4 Hindi Chapter 1 Question Answer - फैलती चप्पलें

प्रश्न 2.
सुप्पंदी पैसे लेकर कहाँ गया?
(क) दुकान
(ख) घर
(ग) छत पर
(घ) मामा-घर
उत्तर :
(क) दुकान

प्रश्न 3.
दादी की चप्पलें क्यों गायब हो गई?
(क) गलकर
(ख) जलकर
(ग) पिघलकर
उत्तर :
(क) गलकर

अति लघु उत्तरीय प्रश्न :

प्रश्न 1.
सुप्पंदी ने चप्पलों को सही नाप का बनाने के लिए क्या किया?
उत्तर :
सुप्पंदी ने चप्पलों को सही नाप का बनाने के लिए उन्हें गरम तवे पर रख दिया।

प्रश्न 2.
क्या सुप्पंदी ने चप्पलों को गरम तवे पर रखकर सही किया?
उत्तर :
नहीं।

DAV Class 4 Hindi Chapter 1 Question Answer - फैलती चप्पलें

प्रश्न 3.
गरम तवे पर रखने से चप्पलों का क्या हाल हुआ?
उत्तर :
गरम तवे पर रखने से चप्पलों का यह हाल हुआ कि वे गलकर गायब हो गईं।

प्रश्न 4.
अगर सुप्पंदी की जगह आप होते तो क्या करते?
उत्तर :
अगर सुप्पंदी की जगह मैं होता तो दुकान पर जाकर चप्पलों को बदलकर दादी की नाप की चप्पलें लाता।

प्रश्न 5.
सुप्पंदी चप्पलों को गरम तवे पर रखकर क्या करने लगा?
उत्तर :
सुप्पंदी चप्पलों को गरम तवे पर रखकर आराम करने लगा।

लघु उत्तरीय प्रश्न :

प्रश्न 1.
क्या सोचकर सुप्पंदी ने चप्पलों को गरम तवे पर रख दिया?
उत्तर :
दादी माँ के चप्पलों का नाप सही करने के लिए सुप्पंदी ने उन्हें गरम तवे पर रख दिया।

अर्थग्रहण संबंधी प्रश्न :

I. इन दो पटरियों के बीच में आप इतनी जगह क्यों छोड़ रहे हैं? क्योंकि गरम होने पर पटरियाँ फैलकर लंबी हो जाएँगी। ओह! तो गरमी से चीज़ें फैल जाती हैं और बड़ी भी हो जाती हैं। जी हाँ, बिलकुल।

प्रश्न 1.
दो पटरियों के बीच जगह क्यों छोड़ी जाती है?
उत्तर :
गरम होने पर पटरियाँ फैलकर लंबी हो जाती हैं। इसलिए दो पटरियों के बीच जगह छोड़ी जाती हैं।

DAV Class 4 Hindi Chapter 1 Question Answer - फैलती चप्पलें

प्रश्न 2.
क्या गरम होने पर चीज़ें फैल जाती हैं?
उत्तर :
हाँ, गरम होने पर चीज़ें फैज जाती हैं।

प्रश्न 3.
गरम होने पर कौन-कौन सी चीज़ें गल जाती हैं?
उत्तर :
लोहा, प्लास्टिक, सोना, चाँदी आदि।

प्रश्न 4.
‘गरम’ का विलोम शब्द क्या होता है?
उत्तर :
‘गरम’ का विलोम शब्द ठंडा होता है।

प्रश्न 5.
पटरी पर क्या चलती है?
उत्तर :
पटरी पर रेलगाड़ी चलती है।

II. इस तवे पर तपा लेता हूँ। अपने-आप बड़ी हो जाएँगी। अब तक दादी माँ के नाप की हो गई होंगी। दादी माँ-दादी माँ” चप्पलें गायब हो गई।

प्रश्न 1.
सुप्पंदी चप्पलों को तवे पर क्यों तपा रहा था?
उत्तर :
सुप्पंदी चप्पलों को दादी के नाप का बनाने के लिए तवे पर तपा रहा था।

प्रश्न 2.
क्या चप्पलें दादी के नाप की हो गईं?
उत्तर :
नहीं।

DAV Class 4 Hindi Chapter 1 Question Answer - फैलती चप्पलें

प्रश्न 3.
चप्पलें क्यों गायब हो गई?
उत्तर :
चप्पलें गरम तवे पर गलने के कारण गायब हो गई।

प्रश्न 4.
‘गायब’ शब्द का क्या अर्थ होता है?
उत्तर :
‘गायब’ शब्द का अर्थ है- अदृश्य।

प्रश्न 5.
दादी की चप्पलें लाने कौन गया था?
उत्तर :
दादी की चप्पलें लाने सुप्पंदी गया था।

शब्दार्थ:

  • तरकीब – उपाय
  • तपा – गरम
  • गायब – अदृश्य
  • सत्यानाश – बर्बाद

फैलती चप्पलें Summary in Hindi

पाठ-परिचय :

‘फैलती चप्पलें’ शीर्षक पाठ में यह बताया गया है कि सुप्पंदी एक लड़का है, जिसकी दादी उसे प्लास्टिक की एक जोड़ी चप्पलें खरीदकर लाने को कहती हैं। सुप्पंदी चप्पलें खरीदने बाज़ार जाता है। रास्ते में उसे पता चलता है कि गरमी से चीज़ें फैलती भी हैं। वह चप्पलें खरीदकर लाता है। किंतु वे नाप से छोटी पड़ जाती हैं। वह चप्पलों की नाप को बराबर करने के लिए उन्हें गरम तवे पर रख देता है और चप्पलें गलकर गायब हो जाती हैं।

DAV Class 4 Hindi Chapter 1 Question Answer - फैलती चप्पलें

पाठ का सारांश :

एक दिन सुप्पंदी को उसकी दादी एक जोड़ी प्लास्टिक की नई चप्पलें लाने के लिए पैसे देती हैं। वह चप्पलें खरीदने बाज़ार जाता है। रास्ते में उसे पटरी पर काम करते हुए कुछ मज़दूर मिलते हैं। वह उन मज़दूरों से पूछता है कि इन दो पटरियों के बीच आप इतनी जगह क्यों छोड़ रहे हैं? मज़दूर उसे बताता है कि गरम होने पर पटरियाँ फैलकर लंबी हो जाएँगी। इसलिए दो पटरियों के बीच कुछ जगह छोड़ी जाती हैं। तब सुप्पंदी समझ जाता है कि गरम होने पर चीज़ें फैलती भी हैं और बड़ी भी हो जाती हैं।

सुप्पंदी घर आकर दादी को नई चप्पलें देता है, किंतु वे दादी के नाप से छोटी पड़ जाती हैं। दादी उन चप्पलों को बदलकर दूसरी जोड़ी चप्पलें लाने को कहती हैं। अब सुप्पंदी को मज़दूर की कही बातें याद आती हैं। वह एक गरम तवे पर चप्पलों को रख देता है और मन-ही-मन खुश होता है कि अब एक गरम तवे पर चप्पलें दादी के नाप की हो जाएँगी। किंतु चप्पलें गरमी के कारण गलकर गायब हो जाती हैं।

DAV Class 5 Sanskrit Book Solutions सङ्ख्या, इदम् अस्माकं शरीरम्

Through DAV Sanskrit Book Class 5 Solutions सङ्ख्या, इदम् अस्माकं शरीरम्, students can easily access answers to the questions presented in the textbook.

DAV Class 5 Sanskrit Solutions सङ्ख्या, इदम् अस्माकं शरीरम्

सड्ख्या (गिनती)

उच्चै: पठत, अवगच्छत रिक्तस्थानेषु लिखत च (जोर से पढ़िए, जानिए और खाली स्थानों पर लिखिए)-

DAV Class 5 Sanskrit Book Solutions सङ्ख्या, इदम् अस्माकं शरीरम् 1
उत्तराणि :
DAV Class 5 Sanskrit Book Solutions सङ्ख्या, इदम् अस्माकं शरीरम् 3

मिलित्वा गायन्तु, अवगच्छन्तु आचरन्तु च।
(मिलकर गाओ, जानो (समझो) और अपनाओ।)
पुस्तकस्था तु या विद्या परहस्ते च यद् धनम्।
कार्यकाले समायाते, न सा विद्या न तद् धनम्॥

भावार्थ : यदि किसी के भी पास पुस्तकें तो अनेक हैं, परन्तु वह नहीं पढ़ता है, किसी के पास धन तो है, परंतु वह दूसरे के हाथ में है, ऐसे में ज़रूरत पड़ने पर उसकी विद्या का और धन का कोई भी लाभ नहीं होता है।

इदम् अस्माकं शरीरम् (यह हमारा शरीर)

शरीराडग्गानां नामानि सड्खख्यां च लिखत (शरीर के अंगों के नाम और संख्याएँ लिखिए)-

DAV Class 5 Sanskrit Book Solutions सङ्ख्या, इदम् अस्माकं शरीरम् 2
उत्तराणि :
DAV Class 5 Sanskrit Book Solutions सङ्ख्या, इदम् अस्माकं शरीरम् 4

DAV Class 5 Sanskrit Solutions – सङ्ख्या, इदम् अस्माकं शरीरम्

सड्ख्या :

1. संख्यानाम् स्थाने संस्कृते संख्याः लिखन्तु (संख्याओं के स्थान पर संस्कृत में संख्याएँ लिखिए)-

(क) ……(5)……. फलानि।
(ख) ……(14)…… बालकाः।
(ग) ……(2)…… अध्यापकौ।
(घ) ……(1)…… भारतमाता।
(ङ) ……(8)…… कलमानि।
(च) ……(35)…… करण्डकानि
(छ) ……(17)…… द्विचक्रिकाः।
(ज) ……(26)…… शिक्षिका:।
(झ) ……(32)…… विद्यालया:।
(ज) ……(2)…… बालिके।
उत्तराणि :
(क) पज्च
(ख) चतुर्दश
(ग) द्वौ
(घ) एका
(ङ) अष्ट
(च) पक्चत्रिशत्
(छ) सप्तदश
(ज) षड्विशिति:
(झ) द्वात्रिंशत्
(अ) द्वे

DAV Class 5 Sanskrit Book Solutions सङ्ख्या, इदम् अस्माकं शरीरम्

2. उचित पद चित्वा रिक्तस्थानानि सम्पूरयत (उचित पद् को चुनकर खाली जगह भरिए)-

(क) एक: ……………..। (बालकम्/बालक:)
(ख) द्वे ……………..। (कन्ये/कन्या:)
(ग) तिस: ……………..। (फलानि/कन्या:)
(घ) त्रय: ……………..। (पथिका:/पथिक:)
(ङ) पन्च ……………..। (शिक्षिकाः/शिक्षिका)
(च) नवदश ……………..। (गृहम्/गृहाणि)
(छ) षट्त्रिंशत्: ……………..। (छात्रा:/छत्राणि)
(ज) चत्वारिंशत् ……………..। (गावः/गावा:)
(झ) एकम् ……………..। (कलमम/कलम:)
(ज) पन्चाशत् ……………..। (पात्रम्/पत्राणि)
(ङ) षोडश ……………..। (संस्काराः/संस्कार:)
(ठ) त्रयोविशति: ……………..। (तारिका/तारिकाः)
(ड) अष्ट ……………..। (वस्त्राणि/वस्त्रम्)
(ढ) चत्वार: ……………..। (बालिका:बालका:)
(ग) चतस्र ……………..। (नद्या:/नद्य:)
उत्तराणि :
(क) बालकः
(ख) कन्ये
(ग) कन्या:
(घ) पथिका:
(ङ) शिक्षिकाः
(च) गृहाणि
(छ) छात्रा:
(ज) गावः
(झ) कलमम्
(ज) पात्राणि
(ट) संस्काराः
(ठ) तारिकाः
(ड) वस्त्राणि
(ढ) बालका:
(ण) नद्य:

DAV Class 5 Sanskrit Book Solutions सङ्ख्या, इदम् अस्माकं शरीरम्

इदम् अस्माकं शरीरम् :

पाठानुसारं चित्रं दृष्ट्वा प्रथमाक्षरेण तस्य अड्गस्य नाम लिखत (पाठ के अनुसार चित्र को देखकर प्रथम अक्षर से उस अंग का नाम लिखिए)-

(क) पा – _____________
(ख) ल – _____________
(ग) न – _____________
(घ) व – _____________
(ङ) मु – _____________
(च) ने – _____________
(छ) क – _____________
(ज) उ – _____________
(झ) म – _____________
(ज) ना – _____________
उत्तराणि :
(क) पादः
(ख) ललाटम्
(ग) नखः
(घ) वक्षस्थलम्
(ङ) मुखम्
(च) नेत्रम्
(छ) कटिः
(ज) उद्रम्
(झ) मणिबन्ध:
(ज) नासिका

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet Brain Teasers Solutions

The DAV Maths Book Class 3 Solutions and DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions of Geometry offer comprehensive answers to textbook questions.

DAV Class 3 Maths Ch 12 Brain Teasers Solutions

Question 1.
Tick (✓) the correct answer.

(a) A sphere has ______ plane surfaces.
(i) three
(ii) six
(iii) no
(iv) four
Solution:
(iii) no

(b) A cube has ______ vertices.
(i) eight
(ii) six
(iii) twelve
(iv) four.
Solution:
(i) eight

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions

(c) All the faces of a cube are ______.
(i) rectangles
(ii) circles
(iii) triangles
(iv) squares.
Solution:
(iv) squares.

(d) A birthday cap represents a ______.
(i) cone
(ii) triangle
(iii) cube
(iv) cylinder.
Solution:
(i) cone.

(e) Your Mathematics textbook represents a
(i) rectangle
(ii) cube
(iii) cuboid
(iv) square.
Solution:
(i) rectangle.

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions

Question 2.
How many line segments are there in the following figures?

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions 1

Solution:
4, 4, 10, 4.

Question 3.
Draw the line segments of the following lengths.

(a) 5 cm
Solution:

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions 2

(b) 7.3 cm
Solution:

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions 3

(c) 4.4 cm
Solution:

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions 4

(d) 6.7 cm
Solution:

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions 5

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions

Question 4.
Write two example of objects having the shape of:

(a) Cuboid
Solution:

  1. Brick
  2. Match stick box

(b) Circle
Solution:

  1. Bangles
  2. Chapati

(c) Square
Solution:

  1. Photo Frame
  2. Tiles.

(d) Cone
Solution:

  1. Birthday cap
  2. Ice cream.

(e) Cylinder
Solution:

  1. Rolling pins
  2. Batteries

(f) Sphere
Solution:

  1. Marbles
  2. Balls

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions

Question 5.
How many triangles are there in the given figure?

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions 6

Solution:
5

Question 6.
How many squares are there in the given figure?

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions 7

Solution:
8

Question 7.
How many line segments are there in the given figure?

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions 8

Solution:
7

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions

Additional Questions:

Question 1.
Fill in the blanks.

(a) In a rectangle, the ______ sides are equal.
Solution:
opposites

(b) A circle has side and ______corners.
Solution:
no

(c) A cube has ______ faces and ____ edges.
Solution:
6, 12

(d) A sphere has 1 _______ face.
Solution:
curved

(e) A cylinder has _____ flat surface, _____ curved face ______ edges.
Solution:
2, 1, 2

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions

Question 2.
How many corners, how many sides?

(a) DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions 9

Solution:
Corners – 7
sides – 7

(b) DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions 10

Solution:
Corners – 5
sides – 7

(c) DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions 11

Solution:
Corners – 4
sides – 8

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions

Question 3.
Name all the line segments in each shape.

(i) DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions 12

Solution:
AB, AC, BC

(ii) DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions 13

Solution:
AB, BC, CD and AD

(iii) DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions 14

Solution:
TS, SR, RQ, PQ, TP

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions

Question 4.
State true or false.

(i) We can draw many lines through one point.
Solution:
True

(ii) Rolling pins and batteries are cylinder.
Solution:
True

(iii) All the edges of cuboid are equal.
Solution:
False

(iv) Sphere have one edge and one flat surface.
Solution:
False

(v) Matchbox, bricks, rooms and cupboards are not cuboids.
Solution:
False

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions

Question 5.
Draw a line segments of following length.

(a) 6 cm
Solution:

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions 15

(b) 2.5 cm
Solution:

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions 16

(c) 4.2 cm
Solution:

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Brain Teasers Solutions 17

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 5 Solutions

The DAV Maths Book Class 3 Solutions and DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 5 Solutions of Geometry offer comprehensive answers to textbook questions.

DAV Class 3 Maths Ch 12 WS 5 Solutions

Question 1.
Draw the line segments of the following lengths and name them.

(a) 5 cm
Solution:

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 5 Solutions 2

(b) 7 cm
Solution:

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 5 Solutions 3

(c) 13 cm
Solution:

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 5 Solutions 4

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 5 Solutions

(d) 4.5 cm
Solution:

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 5 Solutions 5

(e) 9.2 cm
Solution:

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 5 Solutions 6

(f) 6.8 cm
Solution:

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 5 Solutions 7

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 5 Solutions

Question 2.
Draw the following line segments.

(a) AB = 3 cm
Solution:

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 5 Solutions 8

(b) XY = 9.1 cm
Solution:

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 5 Solutions 9

(c) MN = 7.3 cm
Solution:

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 5 Solutions 10

(d) EF = 10.8 cm
Solution:

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 5 Solutions 11

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 5 Solutions

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 5 Notes

Constructing line segments of given Length

Eg. Draw a line segment of length 4.6 cm

  1. Place the ruler on page.
  2. Mark with sharp pencil point A against zero mark of the ruler.
  3. Mark second point ‘B’ against the mark representing 4 (big divisions) and 6 (sub¬divisions)
  4. Join the points A and B.

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 5 Solutions 1

DAV Class 5 Sanskrit Book Solutions Chapter 14 कति वस्तूनि सन्ति?

Through DAV Sanskrit Book Class 5 Solutions Chapter 14 कति वस्तूनि सन्ति?, students can easily access answers to the questions presented in the textbook.

DAV Class 5 Sanskrit Chapter 14 Solutions – कति वस्तूनि सन्ति?

Surbhi Sanskrit Book Class 5 Solutions Pdf DAV Chapter 14 कति वस्तूनि सन्ति?

1. लिखन्तु कति वस्तूनि सन्ति? सड्ख्याशब्दा: अधः मज्जूषायां लिखिता: सन्ति। (लिखें कितनी वस्तुएँ हैं? संख्या शब्द नीचे मंजूषा में लिखे हैं)

DAV Class 5 Sanskrit Book Solutions Chapter 14 कति वस्तूनि सन्ति 1

उत्तराणि :
(क) एकम् फलम्।
(ख) द्वे पुस्तके।
(ग) त्रीणि वस्त्राणि।
(घ) एक: सिंहः।
(ङ) द्वौ अश्वौ
(च) त्रय: स्यूताः।
(छ) एका माला।
(ज) द्वे माले।
(झ) तिस्र: मालाः।

DAV Class 5 Sanskrit Book Solutions Chapter 14 कति वस्तूनि सन्ति?

2. मज्जूषातः उचितं सड्ख्याशब्दं चित्त्वा रिक्तस्थानानि पूरयन्तु (मंजूषा से उचित संख्यावाची शब्द को चुनकर खाली स्थानों को भरिए)-

DAV Class 5 Sanskrit Book Solutions Chapter 14 कति वस्तूनि सन्ति 2

उत्तराणि :
(क) चत्वारि पुस्तकानि।
(ख) चतस्र: चटकाः।
(ग) चत्वारः वृक्षाः।
(घ) पञ्च घटिकाः।
(ङ) पज्च पुष्पाणि।
(च) पक्च मूषका:।
(छ) षट् शुकाः।
(ज) सप्त कन्दुकानि।
(झ) अष्ट आम्राणि।
(अ) नव सेवफलानि।
(ट) दश दीपकाः।

3. उचितं सड्ख्यावाचकं पदं चित्वा लिखन्तु (उचित संख्यावाचक पद को चुनकर लिखिए)

DAV Class 5 Sanskrit Book Solutions Chapter 14 कति वस्तूनि सन्ति 3

उत्तराणि :
[11] एकादश
[12] द्वादश
[13] त्रयोदश
[14] चतुर्दश
15 पक्चदश
[16] षोडश
[17] सप्तदश
[18] अष्टादशः
[19] नवदश
[20] विंशति :

DAV Class 5 Sanskrit Book Solutions Chapter 14 कति वस्तूनि सन्ति?

4. उचितं सड्ख्यावाचकं पद्यं चित्वां रिक्तस्थानानि पूरयन्तु (उचित संख्यावाचक पद को चुनकर खाली स्थानों को भरिए)

DAV Class 5 Sanskrit Book Solutions Chapter 14 कति वस्तूनि सन्ति 4

(क) सूर्य: ______________ अस्ति। (एकः/एकम्)
(ख) वेदा: _____________ सन्ति। (चतस्र:/चत्वार:)
(ग) वर्ष ___________ मासा भवन्ति। (द्वादशा:/द्वादश)
(घ) मनुष्यस्य ___________ नेत्रे भवतः। (द्वे/द्वौ)
(ङ) उद्याने ____________ कन्या: क्रीडन्ति। (त्रय:/तिस्र:)
उत्तराणि :
(क) एक:
(ख) चत्वार:
(ग) द्वादश
(घ) द्वे
(ङ) तिस्र:

DAV Class 5 Sanskrit Book Solutions Chapter 14 कति वस्तूनि सन्ति?

एषः एकः विद्यालयः अस्ति। विद्यालये एकम् उद्यानम् अस्ति। विद्यालयस्य उद्याने द्वौ विशालवृक्षौ स्तः। उद्याने त्रयः वानराः वृक्षेषु सदैव कूर्दन्ति, चत्वारः मयूराः नृत्यन्ति, पञ्च कोकिलाः कूजन्ति। एकस्मिन् वृक्षे षट् आम्राणि सन्ति। अन्यस्मिन् वृक्षे सप्त आम्राणि सन्ति। अष्ट शुकाः आम्राणि खादन्ति। नव पुष्पाणि विकसन्ति। दश पत्राणि पदन्ति।

हिंदी अनुवाद-यह एक विद्यालय है। विद्यालय में एक बगीचा (पार्क) है। विद्यालय के बगीचे में दो बड़े वृक्ष (पेड़) हैं। बगीचे में तीन बन्दर वृक्षों (पेड़ों) पर सदा ही कूदते हैं, चार मोर नाचते हैं, पाँच कोयल कूजती हैं। एक वृक्ष पर छह आम हैं। अन्य (दूसरे) पेड़ पर सात आम हैं। आठ तोते आमों को खाते हैं। नौ फूल खिले हैं। दस पत्ते गिरते हैं।

शब्दार्थः-एष:-यह। कोकिला:-कोयलें। विद्यालये-विद्यालय में। कूजन्ति-कूजती हैं। उद्यानम्-बाग (बगीचा)। एकस्मिन्-एक (पर)। विद्यालयस्य-विद्यालय का/के। वृक्षे-वृक्ष पर। उद्याने-बगीचे में। अन्यस्मिन्-दूसरे (पर)। स्तः-(दो) हैं। शुका:-अनेक तोते। वृक्षेषु-पेड़ों पर। खादन्ति-खाते हैं। सदैव-हमेशा ही। विकसन्ति-खिलते हैं। कूर्दन्ति-कूदते हैं। पत्राणि-पत्ते। मयूरा:-मोर/अनेक मोर। पतन्ति-गिरते हैं। नृत्यन्ति-नाचते हैं।

DAV Class 5 Sanskrit Ch 14 Solutions – कति वस्तूनि सन्ति?

निम्न अनुच्छेदं पठित्वा तदाधारिताम् प्रश्नाम् उत्तराणि यच्छत (नीचे लिखे अनुच्छेद को पढ़कर उस पर आधारित प्रश्नों के उत्तर दीजिए)-
एष: एक: विद्यालयः अस्ति। विद्यालये एकम् उद्यानम् अस्ति। विद्यालयस्य उद्याने द्वौ विशालवृक्षौ स्तः। उद्याने त्रय: वानरा: वृक्षेपु सदैव कूर्दन्ति, चत्वारः मयूराः नृत्यन्ति, पज्च कोकिला: कूजन्ति। एकस्मिन् वृक्षे षट् आप्राणि सन्ति। अन्यस्मिन् वृक्षे सप्त आम्राणि सन्ति। अष्ट शुका: आम्राणि खादन्ति। नव पुष्पाणि विकसन्ति। दश पत्राणि पदन्ति।

I. एकपदेन उत्तरत (एक शब्द में उत्तर दीजिए)

(क) कुत्र एकम् उद्यानम् अस्ति?
(ख) कति कोकिला: कूर्जन्ति?
(ग) दश कानि पतन्ति?
(घ) कुत्र द्वौ विशालवृक्षौ स्तः?
उत्तराणि :
(क) विद्यालये;
(ख) पन्च;
(ग) पत्राणि;
(घ) उद्याने।

II. पूर्णवाक्येन उत्तरत (वाक्य में उत्तर दीजिए)-

(क) कुत्र षट् आम्राणि सन्ति?
(ख) के आम्राणि खादन्ति?
उत्तराणि :
(क) एकस्मिन् वृक्षे षट् आम्राणि सन्ति।
(ख) अष्ट शुकाः आम्राणि खादन्ति।

DAV Class 5 Sanskrit Book Solutions Chapter 14 कति वस्तूनि सन्ति?

III. भाषिक कार्यम (भाषा संबंधी कार्य)-

प्रश्न क.
‘एषः एकः विद्यालय अस्ति।’ अस्मिन् वाक्ये कर्तृ (कर्ता) पदं किम् अस्ति?
(i) एष:
(ii) एक:
(iii) अस्ति
(iv) विद्यालय:
उत्तरम् :
(iv) विद्यालय:

प्रश्न ख.
‘त्रयः वानराः वृक्षेषु सदैव कूर्द्ति।’ अत्र संख्यावाचकं पद् किमस्ति?
(i) त्रय:
(ii) वानरा:
(iii) सदैव
(iv) वृक्षेषु
उत्तरम् :
(i) त्रय:

प्रश्न ग.
‘अष्ट शुकाः आम्राणि खादन्ति।’ अत्र वाक्ये क्रियापदं किम्?
(i) अष्ट
(ii) खादन्ति
(iii) शुका:
(iv) आम्राणि
उत्तरम् :
(ii) खादन्ति

DAV Class 5 Sanskrit Book Solutions Chapter 14 कति वस्तूनि सन्ति?

प्रश्न घ.
‘एकस्मिन् वृक्षे’ अनयोः पद्यो: विशेषणं किमस्ति?
(i) वृक्षे
(ii) वृक्ष:
(iii) एकस्मिन्
(iv) एक:
उत्तरम् :
(iii) एकस्मिन्

IV. रिक्तस्थानानि समुचित संख्यावाचकै: पदै: सम्पूरयत (खाली स्थानों को उचित संख्यावाचक पदों से पूरा कीजिए)-

(क) एक:
(ख) द्वौ
(ग) _____
(घ)
(ङ) पक्च
(च) ______
(छ) सप्त
(ज) ______
(झ) नव
(अ) _____
उत्तराणि :
(ग) त्रयः
(घ) चत्वार:
(ङ) पअ्च
(च) षट्
(ज) अष्ट
(ज) दश।

V. विशेषणै: सह विशेष्याणां मेलनं कुरुत (विशेषणों के साथ विशेष्यों का मेल कीजिए)-

विशेषणै: विशेष्याणां
(क) विशालौ वृक्षे
(ख) एकस्मिन् उद्यानम्
(ग) अन्यस्मिन् वृक्षौ
(घ) एष: शुका:
(ङ) एकम् वृक्षे
(घ) एष: विद्यालय:

उत्तराणि :

विशेषणै: विशेष्याणां
(क) विशालौ वृक्षौ
(ख) एकस्मिन् वृक्षे
(ग) अन्यस्मिन् वृक्षे
(घ) एष: विद्यालय
(ङ) एकम् उद्यानम्
(घ) एष: शुका:

DAV Class 5 Sanskrit Book Solutions Chapter 14 कति वस्तूनि सन्ति?

VI. क्रिया पदै: सह कर्तृ (कर्ता) पदानां मेलनं कुरुत (क्रियापदों के साथ कर्ता पदों का मिलान कीजिए –

कर्तृपदानि क्रियापदानि
विद्यालय: विकसन्ति
कोकिला: कूर्दन्ति
आम्राणि नृत्यन्ति
शुका: पतन्ति
पुष्पाणि स्त:
पत्राणि सन्ति
वानरा: खादन्ति
विशालवृक्षौ अस्ति
मयूरा : कूजन्ति

उत्तराणि :

कर्तृपदानि क्रियापदानि
विद्यालय: अस्ति
कोकिला: कूजन्ति
आम्राणि सन्ति
शुका: खादन्ति
पुष्पाणि विकसन्ति
पत्राणि पतन्ति
वानरा: कुर्दन्ति
विशालवृक्षौ स्त:
मयूरा : नृत्यन्ति

DAV Class 5 Sanskrit Book Solutions Chapter 14 कति वस्तूनि सन्ति?

VIII. वचन परिवर्तनं कृत्वा लिखत (वचन परिवर्तन करके लिखिए) –

(क) सन्ति (एकवचने) _________
(ख) विद्यालयः (बहुवचने) _________
(ग) आम्राणि (द्विवचने) _________
(घ) अस्ति (द्विवचने) _________
(ङ) वानराः (एकवचने) _________
(च) उद्यानम् (बहुवचने) _________
उत्तराणि :
(क) अस्ति
(ख) विद्यालया:
(ग) आम्रे
(घ) स्तः
(ङ) वानर:
(च) उद्यानानि।

मूल्याधारिता: प्रश्नाः (मूल्याधारित प्रश्न) –

(क) शुकाः किम् खादन्ति?
(ख) वानराः कदा वृक्षेपु कूर्दन्ति?
उत्तराणि :
(क) शुकाः आम्राणिः खादन्ति।
(ख) वानरा: सदैव वृक्षेषु कूर्दन्ति।

DAV Class 5 Hindi Chapter 7 Bhasha Abhyas Solutions – पतीले की मृत्यु

Students often rely on DAV Class 5 Hindi Bhasha Abhyas Solution and DAV Class 5 Hindi Chapter 7 Bhasha Abhyas – पतीले की मृत्यु to enhance their writing and critical thinking abilities.

DAV Class 5 Hindi Bhasha Abhyas Solution Chapter 7 पूरे एक हज़ार

प्रश्न 1.
अपने मित्र/सखी को इस कहानी के माध्यम से बीरबल की तरह सदा बुद्धिमानी व चतुराई से काम करने के लिए प्रेरित करते हुए पत्र लिखिए-
उत्तर:
नई दिल्ली
10 अप्रैल, 20….
प्रिय राघव
सप्रेम नमस्ते

तुम्हारा पत्र मिला। यह जानकर खुशी हुई कि तुम अपने परिवार के साथ सकुशल हो। आज मैंने अपनी पाठ्यपुस्तक में ‘पतीले की मृत्यु’ शीर्षक पाठ पढ़ी। बहुत अच्छा लगा। मैं तुम्हें यह पत्र प्रेरित करने के लिए लिख रहा हूँ कि हम लोगों को भी बीरबल की तरह सदा बुद्धिमानी व चतुराई से काम करना चाहिए। जिस प्रकार बीरबल ने अपनी चतुराई व बुद्धिमानी से व्यापारी की बेईमानी की आदत छुड़वा दी उसी प्रकार बुद्धिमानी और चतुराई से काम करने पर हम कहीं ठगे नहीं जाएंगे और गलत व्यक्ति को सही रास्ते पर ला सकेंगे। अतः तुम्हें भी बुद्धिमानी व चतुराई से काम लेना चाहिए। अपने माता-पिता को मेरा प्रणाम कहना तथा छोटी बहन

मधु को प्यार।
तुम्हारा मित्र सागर

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 4 Solutions

The DAV Maths Book Class 3 Solutions and DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 4 Solutions of Geometry offer comprehensive answers to textbook questions.

DAV Class 3 Maths Ch 12 WS 4 Solutions

Question 1.
Write the length of each of the following line segments by reading the scale.

(a) DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 4 Solutions 2

Solution:
4 cm

(b) DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 4 Solutions 3

Solution:
6 cm

(c) DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 4 Solutions 4

Solution:
6.5 cm

(d) DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 4 Solutions 5

Solution:
3.5 cm

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 4 Solutions

Question 2.
Joint the two points given in each question and measure the line segments with the help of a scale.

(a) DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 4 Solutions 6

Solution:

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 4 Solutions 7

(b) DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 4 Solutions 8

Solution:

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 4 Solutions 9

(c) DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 4 Solutions 10

Solution:

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 4 Solutions 11

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 4 Solutions

Question 3.
Compare the given sets of line segments by measuring them using a scale.

(a) DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 4 Solutions 12

Solution:
AB = 4.3 cm
CD = 4.5 cm
AB < CD

(b) DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 4 Solutions 13

Solution:
PQ = 4.3 cm
XY = 3.8 cm
XY < PQ

(c) DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 4 Solutions 14

Solution:
PQ = 3.8 cm
RS = 3.8 cm
PQ = RS

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 4 Solutions

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 4 Notes

Measuring Line Segment

We make use of a 15 cm scale to measure and draw line segments.

DAV Class 3 Maths Chapter 12 Worksheet 4 Solutions 1

Place the edge of centimetre scale along the given line AB. Remember to keep zero mark at A.
Here AB is 5.7 cm.